Alanında Uzman Psikolog Anlattı: Daha Keyifli ve Huzurlu Bir Hayat Sürmenin 4 Yolu

Zihinlerimiz bildiğimizden daha sağlamdır. Birinci olarak 2000’li yılların başında psikolog Daniel Gilbert ve Tim Wilson tarafından tanınan hale getirilen ve giderek artan sayıda araştırmaya nazaran, beynin makûs olaylar karşısında en güzelini yapma konusunda dikkate paha bir kapasitesi vardır: Olumsuz durumlarla karşılaştığımızda bilinçaltımızda ruhsal olarak bilinen şeyi etkinleştiririz: ruhsal bağışıklık sistemi!

Vücudun kendi bağışıklık sistemine emsal bir kendini muhafaza düzeneği olan ruhsal bağışıklık sistemi, beynimizin içinde bulunabileceğimiz olumsuz ortamı anlamamıza, olan bitene mana vermemize ve nihayetinde bulmamıza yardımcı olmak için başlattığı bir dizi süreçtir. Örneğin, istediğimiz bir işe giremezsek, beynimiz görüşmecinin kaba ve önyargılı olduğu sonucuna varabilir ya da bir arkadaşımızla konuşup mevcut işimizin yararları hakkında yeni bir bakış açısı kazanacağız.

Gilbert ve Wilson’ın araştırması, ruhsal bağışıklık sistemimiz bizi sıkıntı şartların tesirlerinden müdafaaya yardımcı olduğundan, olumsuz olaylardan sonra ne kadar mutsuz olacağımızı ekseriyetle abarttığımızı buldu. Gilbert bir kezinde Monitor on Psychology mecmuasına “Duygularımızın ne kadar süratli değişeceğini hafife alıyoruz zira kısmen onları değiştirme yeteneğimizi hafife alıyoruz” demişti . “Bu, memnuniyet potansiyelimizi maksimize etmeyen kararlar almamıza yol açabilir.”

Başımıza gelenleri olumlu bir formda yorumlama konusunda çok yetenekli olduğumuz için, kendi dirençliliğimize olan inancımız, olumsuz hislerin her vakit daha az ağır hislerimizden daha uzun süreceğini yanlış bir biçimde beklememize yol açar. Ruhsal bağışıklık sistemimizi güçlendirebilirsek, güç vakitlerde kendimize daha çok güvenmenin ve risk alma konusunda daha rahat hissetmenin yolları olabilir.

Yazar ve dayanıklılık uzmanı Anne Grady, “Psikolojik bağışıklık sistemi, hayatın kaçınılmaz streslerine karşı inanılmaz bir tampondur” diyor. “Başımıza makus şeyler gelmesini engellemiyor fakat onu geliştirmeyi öğrenebilirsek, beynimizi tekrar denetim altına alabilir ve reaksiyonlarımızı izleyebiliriz.”

Kendinizi sıkıntı bir durumda bulacağınız bir sonraki vakte hazırlanmak için, uzmanlara insanların ruhsal bağışıklık sistemlerinin en yeterli halde çalışmasını sağlamak için uygulayabilecekleri günlük uygulamaları ve ipuçlarını sorduk.

NEGATİFTEN NÖTRE GİT

Beynimizin bir olumsuzluk önyargısı vardır, bu da olumlu tecrübelerden çok makus tecrübelere odaklandığımız manasına gelir. Klinik psikolog Dr. Joseph Barker, “Bunun nedeni, tehlikeye ve mümkün zorluklara karşı dikkatli olmamızın bizi ziyan görmekten korumasıdır” diyor. “Oysa, evrimsel tabirlerle, uzun mühletler boyunca tatmin olmak, gevşeme olasılığımızı artırır ve bir sonraki maksada geçmek için daha az motive olmamızı sağlar.”

Grady, ruhsal bağışıklık sistemimizin devreye girerek bizi bu aksilikten uzaklaştırması ve kapana kısılmış hissetmek yerine “beyni değiştirmek için zihni kullanmayı” ve gerilimli durumlarda başvurabileceğimiz alışkanlıklar geliştirmeyi öneriyor. “Tekniklerden biri, kendimize anlattığımız anlatıyı değiştirmektir, zira inançlarımız zihniyetimizi değiştirmede çok güçlü olabilir,” diyor. “Olumsuz bir durumdan olumlu kendi kendine konuşmaya geçmek yerine, ki bu çok zorlayıcı gelebilir, kendimizi şu anda en azından yeterli olduğumuzu hissetme olasılığımızın daha yüksek olduğu tarafsız bir bölgeye taşımayı deneyebiliriz.”

Bu nötr bölge, rahatlamış hissetmemize ve “dinlenme ve sindirme modumuz” olarak bilinen ve bedenimiz savaş ya da kaçma durumunda olmadığında devreye giren parasempatik hudut sistemine daha kolay erişmemize yardımcı olabilir. Grady nötr duruma geçmek ve kendine fırtınayı atlatabileceğini hatırlatmak için mantraları kullanır. Yerinde kalması için konutunun etrafına “Ne ise odur” üzere tabirler içeren yapışkan notlar koyuyor.

“Sizin için neyin işe yaradığını bulmanız, akabinde artan gerilim durumlarında erişebileceğiniz kaynaklar oluşturmanız gerekiyor” diyor. Bu, kendinize hayatınızın minnettar olmanız gereken taraflarını hatırlatmayı içerebilir, zira şükür pratiği yapmanın gerilim hormonu kortizol düzeylerini düşürdüğü ve ayrıyeten aslında üstesinden geldiğiniz başka güç olayları hatırlamanın mevcut dayanıklılığınızı vurguladığı gösterilmiştir. Birkaç uzun, derin nefes almanın da gerilimi azalttığı ve kalp atış suratını düşürdüğü, nötr sakinlik noktasına ulaşmamızı sağladığı gösterilmiştir.

ŞİMDİKİ ANDA KALIN

Psikolojik bağışıklık sistemini güçlendirmenin bir öbür kıymetli istikameti de şimdiki anda olmaya çalışmaktır. Barker, “Düşünmelere kapılıp potansiyel olarak sarmal bir hal almaktansa neyi denetim edebileceğimize odaklanmalıyız” diyor. “En âlâ yollardan biri farkındalık egzersizleridir.”

Tipik olarak rehberli meditasyonlar yahut yapılandırılmış uygulama halini alan farkındalık, iştirakçileri kanılarını ve hislerini yargılamadan kabul etmeden evvel nefeslerine, bedensel duyumlarına ve etraflarının farkındalığına odaklanmaya teşvik eder. Çalışmalar bunun gerilimi azaltmak için tesirli bir terapi olduğunu bulmuştur ve Grady, sarılmaktan uygun bir kahve yudumlamaya kadar müspet olan ne kadar küçük olursa o kadar uyguna odaklanmanızı önerir.

Danışman Natasha Clewley, “Bu, hayatın neresinde olduğunuzdan başlamak ve olup bitenlerin her şeyi tüketmeyebileceğini kabul etmeye çalışmakla ilgili” diyor. “Bu, tecrübesi reddetmek değil, onu bağlama oturtmak.”

Barker, sağlıklı uyku tertibinin kıymetini de vurguluyor. “Uyku kelam konusu olduğunda nitelik yalnızca nicelik değildir, zira yanlışsız ölçüde farklı uyku evreleri aldığımızdan emin olmamız gerekir” diyor. “Belirlenmiş bir uyku rutini, bilişsel fonksiyonu geri yükleyebilir ve ruhsal bağışıklık sistemini sıfırlayabilir.” Araştırmalar, âlâ uykunun yalnızca bedenin bağışıklık sistemine yardımcı olmadığını, birebir vakitte bilişsel becerilerimizin düzgün çalışmasına ve hasebiyle gerilim faktörlerine karşılık vermesine müsaade vererek zihinsel sıhhati müdafaanın anahtarı olduğunu göstermiştir.

Günlük hayat için genel bir rutin geliştirmek, kendimizi üzücü olaylardan geçerken bulduğumuzda ruhsal bağışıklık sistemine yardımcı olabilir. Barker, “İşlerin ne kadar sıkıntı olabileceğini abartma eğilimimiz olduğundan, muhakkak bir rutin bizi yataktan kaldırır ve adım adım bu olumsuz kestirim döngüsünü kesintiye uğratarak devam etmek için daha motive olmamızı sağlar” diyor.

ANLAMI BUL

Hayat çoklukla öngörülemez ve bizi istikrarsızlaştırabilecek anlarla doludur. Grady için hayat okyanus üzeredir ve içinde yüzmenin tehlikeli ve dalgalı olduğu vakitler vardır. İşte o vakit, bizi odakta tutacak ve davranışlarımızın ve tecrübelerimizin daha geniş dayanıklısına bir gaye duygusu verecek bir “deniz fenerine” gereksinimimiz var.

Barker, kısa vadede bizi neyin âlâ hissettirebileceğinin rehberliğinde değil, kıymetlerimize dayalı kararlar alarak kendimizi daha tatmin edici hissedeceğimizi ve zorluklara karşın direnme olasılığımızın daha yüksek olacağını açıklıyor. “İş yerinde sunum yapmaktan kaçınabilirsiniz zira bu sizi endişelendiriyor” diyor. “Ama bunu mesleğinize yardımcı olabilecek bir şey olarak görürseniz ve bu nedenle yapmayı seçerseniz, üstesinden gelmeniz çok daha kolay olacaktır.”

Nihayetinde bu bir bakış açısı sorunudur. Barker, “Bir arkadaşımızla konuşarak yahut birkaç ay yahut yıl sonra bu olayı önemseyip umursamayacağımızı düşünerek gerçekliğimizi tekrar pahalandırmak, derin düşünmemizi kesintiye uğratıyor” diyor. “Kendimiz için şefkat bulmak, ruhsal bağışıklık sistemimizin çalışmasına müsaade vermenin en yeterli halidir.”

ALIŞTIRMA KABULÜ

Psikolojik bağışıklık sistemimiz sıkışmış hissettiğinde şefkat anahtardır. Barker, “Bu, travma yahut yas üzere uzun vadeli dert durumlarında meydana gelir” diyor. Bu üzere durumlarda, ipuçları ve püf noktaları basmakalıp görünebilir ve hatta zorluklarımızdan kendi yolumuzu düşünebileceğimizi öne sürerek durumu daha da kötüleştirebilir. Grady, bu anlarda hislerimizi kabul etmenin değerli olduğunu açıklıyor.

“Rahatsızlık içinde oturmak için kendinize müsaade verin ve olmasına müsaade verin, aksi takdirde onunla savaşırsanız onu büyütebilirsiniz” diyor. “Duygularınızın bir gayesi olduğunu, örneğin yas tutuyorsanız, hissettiğiniz kederin sevdiğiniz şahısla irtibatlı olduğunu kendinize hatırlatmaya çalışın.”

Bu hislerin zorluğunu kabul etmezsek, toksik olumluluk tuzağına düşebiliriz. Nispeten yeni bir ruhsal kavram olan toksik olumluluk, bir durum ne kadar güç olursa olsun, olağanda doğal olan hisleri bastırarak başa çıkmayı zorlaştırabilen, optimist kalma baskısıdır.

Bunun yerine, bu hislerin ön plana çıkmasına müsaade verirsek, durumumuzu manaya ve nerede olduğumuzu kıymetlendirme sürecine başlayabiliriz. Bazen, ruhsal bağışıklık sistemlerimizin o anda fakat bu kadarını yapabildiğini ve terapi ya da ilaç üzere yardım aramamız gerektiğini fark edebiliriz. Clewley, “Psikolojik bağışıklık sistemi, nihayetinde nasıl başa çıktığımıza dair süslü bir terimdir” diyor. “Yapmaya çalışabileceğimiz tek şey bu ve sizin için manası ne olursa olsun kendimize mümkün olan en âlâ bahtı vermeliyiz.”