“Barışçı“ Ülke Nasıl Bu türlü Oldu? Ekvador’da Şiddeti Doğuran Nedenler

Bir kaç yıl evvel Latin Amerika‘nın en sakin ülkelerinden biriyken nasıl oldu da şiddetin en ağır yaşandığı ülkeye dönüştü Ekvador? Biz seçimlere günler kala Devlet Lideri adayı Fernando Villavicencio ile “Yurttaş İhtilali Hareketi”nin mahallî başkanı Pedro Brione’in kısa aralıklarla uğradığı suikastlardan sonra merak etmeye başladık bu sorunun karşılığını.

Bir vakitlerin Meksikası gibi

Oysa, hem de uzun vakitten beri Ekvador önemli bir şiddet sarmalı içindeymiş. Meksika’da olduğu üzere Ekvador‘da da sokaklara bırakılan parçalanmış ya da köprülerden sarkıtılmış cesetlere rastlanıyor. Kurbanlarının parmaklarını ya da kulaklarını kesen çeteler dehşet saçıyor. Fidye için insan kaçırma hadiseleri ise neredeyse her gün yaşanıyor. Ekvador’da şiddetin kurbanları ortasında belediye liderleri, yargıçlar, savcıların yanı sıra, yüzlerce saf sivil de var.

Çoğu uyuşturucu kartelleriyle ilgili bu şiddetin. Uyuşturucu çeteleriyle çaba eden lakin artan şiddeti durduramayan Devlet Lideri Guillermo Lasso, yolsuzluğu ifşa eden, Los Choneros olarak bilinen uyuşturucu çetesinden mevt tehditleri alan eski gazeteci Villavicencio’nun öldürülmesinden “organize suçu” sorumlu tuttu örneğin. Ülkenin çabucak her yerinde örgütlü, güçlü karteller bunlar. Ekvador askeri istihbaratı, Ekvador’un 60 bin kişilik polis gücüne rakip olabilecek derecede ağır silahlı 26 kadar faal uyuşturucu çetesi olduğunu söylüyor Ekvador’da.

Yaygın olmalarının nedeni

Bir öteki soru da uyuşturucu çetelerinin neden Ekvador’da bu kadar yaygın olduğu sorusu. Araştırınca anlıyoruz ki bunun bir kaç nedeni var; Ekvador limanlarının kokain kaçakçılığı için kolay nakil noktaları oluşu, oburu de kartellerin ülkede çok düşük üretim maliyetiyle faaliyet gösterebilmeleri. Hususun uzmanları Meksika ile Kolombiya’daki uyuşturucu savaşlarının bu ülkelerdeki kartellerin yanı sıra Arnavutluk mafyası üzerinde de baskı yarattığını, onları Ekvador’da operasyonlar düzenlemeye ittiğini de söylüyor. Yani bir öteki neden de bu. Uzmanlar, ülkenin delik deşik hudutları, dolara bağlı iktisadı, yaygın yolsuzluğu, kara para aklama denetimlerinin eksikliğinin de çeteleri ülkeye çektiğini söz ediyor.

Bir defa daha anımsatayım; daha bir kaç yıl evvel Ekvador “dünyanın en büyük kokain üreticileri olan Kolombiya ile Peru ortasında sıkışmış bir barış adası“ olarak tanımlanıyordu. Fakat 2018’den bu yana uyuşturucu kaçakçılığı, cinayetler tasa verici bir halde arttı. Bundan büyük ölçüde memleketler arası organize cürüm kümeleri da sorumlu olağan. Ekvador Merkez Üniversitesi’nde çatışma ile şiddet üzerine bir program yürüten Luis Cordova Alarcon, “aşırı cürüm şiddetinin” başlangıcını Ocak 2018’deki ölümcül bir otomobil bombalamasına dayandırıyor. Hücum Kolombiya hududundaki bir kasabada bir polis merkezini kısmen tahrip etmiş, 23 kişiyi yaralamıştı. Bombalı araç saldırısını, takip eden üç yıl içinde 430 mahkumun vefatına neden olan rakip uyuşturucu çeteleri ortasındaki kanlı hapishane katliamları izledi.

Suikastler: Bardağı taşıran damlalar

Merkez sağ aday Fernando Villavicencio’nun bir suikaste kurban gitmesi -20 Ağustos’taki başkanlık seçimleri öncesinde anketlerde ikinci sıradaydı- ülkeyi derinden sarstı, malum. Bir seçim mitingi sırasında düzenlenen silahlı taarruzla ilgili olarak altı Kolombiyalı tutuklanırken, yedinci bir kişi de güvenlik güçleriyle girdiği silahlı çatışmada hayatını kaybetti. Olup bitenlerden milletlerarası örganize çeteleri sorumlu derken bunda gerçeklik hissesi olduğunu suikaste katılanların kimlikleri de doğrulamış oluyor.

Durum hakikaten vahim ülkede. Geçtiğimiz yıl Ekvador’da uyuşturucuyla irtibatlı şiddet olayları cinayet oranını 100 bin kişi başına 26’ya yükselterek bir evvelki yılın neredeyse iki katına çıkardı. Bu hatalara karşı hükümetin bugüne kadar yaptığı önemli bir iş yok aslında. Fakat Villavicencio’nun öldürülmesinin yankısının büyüklüğü nihayet harekete geçirdi hükümeti. Cinayetten sorumlu tutulan Los Choneros çetesinin Fito lakaplı başkanı Jose Adolfo Macias’ı, bulunduğu hapishaneyi binlerce askerle basarak “ele geçirip“ azamî güvenlikli bir hapishaneye nakletti. İçişleri Bakanı Juan Zapata, Ekvador’da faaliyet gösteren 13’ten fazla organize cürüm kümesi olduğunu, bunlardan en eskisinin, en güçlüsünün Meksika’nın Sinaloa karteli ile ittifak halinde olan Los Choneros olduğunu açıklamıştı.

Hapishane karargahıydı

Hapishanede cezasını çeken birinin “ele geçirilmesi“ ne demek denebilir haliyle. Fito o kadar dokunulmazdı, o kadar korunuyordu ki cezasını çektiği (!) hapishaneyi karargah haline getirmişti. Fito, Villavicencio öldürülmeden evvel onu tehdit etmekle suçlanıyordu. Villavicencio daha evvel mahallî bir programa Fito’nun bir “temsilcisinin” kendisiyle temasa geçtiğini, çete hakkında konuşmayı bırakmasını söylediğini belirtmişti. Villavicencio’nun “Los Choneros’tan bahsetmeye devam edersem, beni kıracaklar,” dediği yazıldı gazetelerde.

Kolombiya’daki CERAC fikir kuruluşunun yöneticisi Jorge Restrepo, “Ekvador’un organize hatalarla çaba siyaseti, hükümet güçlerinin, isimli kurumların uyuşturucu ilişkili organize kabahatler tarafından ele geçirilmesini engellemedi” diyerek verilen uğraşın pek tesirli olmadığını kaydediyor.

Bir ülkenin yaşayabileceği en berbat durumda ülke. İnsan üzülüyor. Bir vakitler solun kalesi olan Latin Amerika’da solcu hükümetleri yıkmak ya da iktidara gelmelerini önlemek için uyuşturucu çetelerini kullanan emperyalist güçler, bunun vakit içinde kendi kentlerinin sokaklarında uyuşturucu satışını arttırdığını geç anladılar.

Ama oldukça geç.