Binlerce yıl geçmişe seyahat… Sırlar bilim sayesinde aralanıyor… Bundan tam 45 bin yıl evvel ölen bayanın yüzü çizildi

Arkeologlar, 1950 yılında Çek Cumhuriyeti’nde bir mağara sisteminin derinlerine gömülü halde, vücudundan farklı bir kafatası keşfetti. Bu kafatasının 45 bin yıl evvel yaşamış olan bir bayana ilişkin olduğu keşfedilirken araştırmacılar ona, mağara sisteminin üzerindeki doruğun ismine atfen Çekçe ‘Zlatý kůň kadını’ yani ‘Altın at kadını’ ismini verdiler.

Şu ana dek dizilenen en eski çağdaş insan genomu

Gazete Duvar’dan Tarkan Tufan’ın Jennifer Nalewicki’nin makalesinden çevirdiğine nazaran kafatasının DNA’sı üzerinde yapılan daha fazla inceleme, genomunun yaklaşık yüzde 3 oranında Neandertal soyundan geldiğini, büyük ihtimalle Neandertallerle çiftleşen tarih öncesi çağdaş insan toplumunun bir üyesi olduğunu ve genomunun şu ana dek dizilenen en eski çağdaş insan genomu olduğunu açığa çıkardı.

Bilgisayarlı tomografi dataları kullanıldı

Araştırmacılar, bayanın yüz manzarasını betimlemek için, çevrimiçi bir data tabanının kesimi olarak depolanan ve kafatasının birkaç bilgisayarlı tomografi (BT) taramasından sağlanan bilgileri kullandılar. Bununla birlikte, tıpkı 70 yıldan daha uzun vakit evvel bu bireyin kalıntılarını keşfeden arkeologlar üzere, yüzünün sol yanının büyük bir kısmı de dahil olmak üzere, kafatasındaki kimi kesimlerin eksik olduğunu fark ettiler.

‘Özellikle alt çenesi sağlam’

Eksik kısımları tamamlamak emeliyle, Moraes ve grubu, kafatasının tekrar inşasını gerçekleştiren araştırmacıların 2018 yılında derlediği istatistiksel bilgileri kullandılar. Buna ek olarak, dijital yüzü yaratma basamağında, çağdaş bir bayan ve erkeğin BT taramalarına başvurdular. Moraes, “En fazla dikkat çeken şey, [yüzün] yapısının, bilhassa de alt çenesinin sağlamlığıydı” diyor: “Kafatası bulunduğunda, onu inceleyen birinci uzmanlar, onun bir erkek olduğunu düşündü ve bunun sebebini anlamak kolay. Kafatası, o dönemki toplulukların ‘sağlam’ bir çeneye sahip olan erkek cinsiyetiyle ziyadesiyle uyumlu özellikler barındırıyordu.

‘Neandertallerle daha uyumlu olma eğilimi’

Moraes “Zlatý kůň’un çene yapısının Neandertallerle daha uyumlu olma eğilimi taşıdığını görüyoruz” diye ekliyor.

Araştırmacıların dikkatini çeken yegâne özellik güçlü çene yapısı değildi. Bunun yanı sıra, bayanın endokraniyal hacminin, yani beynin oturduğu boşluğun, data tabanında bulunan çağdaş bireylerinkinden daha büyük olduğunu keşfettiler. Öte yandan Moraes, bu etkeni “Zlatý kůň ile Neandertaller ortasında, onunla çağdaş beşerler ortasında olduğundan daha büyük bir yapısal yakınlık olmasına” bağlıyor.

Ten rengi bilinmiyor

Moraes, “Yüzün temel özelliklerine sahip olduğumuzda, renklendirmeden (gri tonlamalı), gözleri kapalı ve saçsız olan daha objektif ve bilimsel imajlar ürettik” diyor: “Ardından, renkli bir cilt, açık gözler, tüyler ve saçlarla spekülatif bir imaj yarattık. Bunun emeli, genel nüfus açısından daha anlaşılır bir yüz yaratmaktı.”

Almanya’da bulunan Tübingen Üniversitesi’nde arkeoloji profesörü olan Posth, Live Science’a verdiği demeçte, “Üzerinde çalıştığım Zlatý kůň’dan sağlanan genetik bilgiler, bize yüzünün özellikleri hakkında pek bir şey söyleyemiyor” diyor: “Bana kalırsa, morfolojik [biçimsel] datalar, başının ve yüzünün biçiminin nasıl olabileceğine ait mantıklı bir fikir sunabilir; buna rağmen, yumuşak dokularının gerçek bir betimlemesi olmayabilir.”