İran’da ‘Sudan Ucuz Akayakıt’ Krizi

Türkiye’de vatandaşlar gün çok artırım gelen ve git gide değerlenen akaryakıttan yakınırken komşu İran hükümeti ise çok ucuz petrol kriziyle karşı karşıya.

Ağır devlet sübvansiyonları nedeniyle akaryakıt fiyatları İran’da litre başına yalnızca 0,03 dolardan (0,8 TL) başlıyor. Bu sayı ABD’de 1,10 dolar İngiltere’de ise 1,88 dolar. Türkiye’de ise aktüel fiyatlarla akaryakıt 1,40 dolar düzeyinden satılıyor.

Ancak İran’daki çok ucuz pompa satış fiyatı, ithalatın artması nedeniyle devleti büyük ziyana sokuyor. Siyasetçiler ise halkı karşısına almamak için akaryakıt fiyatlarını artırmayı gündeme getirmeye çekiniyor.

Yaptırımlar büyük sorun yaratıyor

FT’nin haberine nazaran, petrol zengini İran, ucuz petrol konusunda Libya ve Venezuela ile rekabet etse de yaptırımlar nedeniyle arz yalnızca yurtiçi rafinaj kapasitesiyle sonlu. Öte yandan İran Devlet Lideri Ebrahim Raisi ve hükümeti, ABD yaptırımlarının vurduğu bir iktisattaki sıkıntıları çözmek için çaba ediyor.

Artan talebin yarattığı meseleler ise İranlı yetkilileri on yıl sonra birinci sefer stratejik rezervlerini kullanmaya ve petrol ithal etmeye zorladı. İranlı yetkililer, rafine yakıt talebinin mart ayından bu yana beşte bir oranında arttığını, lakin rafinaj kapasitesi üzerindeki sınırlamaların daha fazla ham petrolü akaryakıta dönüştürmeyi engellediğini söyledi.

Büyük zarar

İran’da ithal edilen akaryakıt, özgür piyasa fiyatlarından satın alınırken daha sonra tüketicilere çok daha düşük bir fiyattan sunuluyor. Bu da çok büyük bir mali kayba neden oluyor. Yaşanan bu fiyat baskısı nedeniyle İranlıların yıllardır alıştığı ultra ucuz akaryakıt devrinin sona ereceğinden kaygı ediliyor.

Milletvekili Mohammad-Reza Mir-Tajeddini bu hafta İran basınına yaptığı açıklamada, yakıt sübvansiyonlarının şu anda ülkenin toplam kalkınma bütçesinden üç kat fazla olduğunu, fakat kimsenin akaryakıt fiyatını yükseltme konusunda konuşmaya cüret edemediğini söyledi.