Mehmet Şimşek’in Peşinde Olduğu Yabancı Sermaye Her Kedere Deva Mı? Hükümet Dolar’ı Bilerek Mi Yükseltiyor? Yabancıya Olta Mı?

Ekonomi Profesörü Ercan Uygur “Faiz ve kur senaryosu, IMF ve Arjantin” başlıklı yazısında yabancı kaynak girişiyle iktisatta yaşanması beklenen senaryoları yazdı.

“Geçersiz ve gerçekçi olmayan varsayımlara dayanan Yeni Ekonomik Model (YEM) üzere safsatalarla Türkiye’nin orta ve sabit gelirlileri 2021 sonbaharından itibaren değerli bedeller ödedi ve ödüyor” diyen Ercan Uygur, senaryoları varsayımlarıyla birlikte yazdı.

Yazının ilgili kısmı şöyle:

1) İktidar döviz kurlarının artışına bilerek göz yumuyor. Hâttâ, kurların yükselmesini istiyor. Neden?

Çünkü kurlar gereğince yükselince yabancı sermaye girişleri olacak. Kimine nazaran bu girişler daha kısa vadeli portföy yatırımları, kimine nazaran de uzun vadeli direkt yatırımlar biçiminde olacak.

Varsayım 1. Dikkat edelim, burada bir istikrar kur varsayımı yapılıyor. Kur bu seviyeye gelince yabancı sermaye girişi başlayacaktır. Bu seviye, 1 Dolar için kimine nazaran 24 TL, kimine nazaran 25 TL, kimine nazaran 28 TL. 30 TL ve 35 TL diyenler de çok.

Yabancı sermaye girişi neden ve nasıl olacak? Hem Batı, hem Orta Doğu sermayesi ile yakın münasebetleri olanlar bilgi ve itimat sağlayacaklar. Burada Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek bilhassa belirtiliyor.

Çünkü kendisi Batıdaki ve Orta Doğu’daki kurumlara danışmanlık yapmıştır. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın kendisine bu nedenle bakanlık için ısrar ettiği söyleniyor.

2) Yabancı sermaye girişi olunca, kurlar yükselmeyecek hâttâ aşağı gidecek, TL kıymetlenecek, böylelikle ülkeye gelen yabancı sermaye yüksek kârlar edecek.

Varsayım 2. Kurun sabit kalması yahut TL’nin paha kazanması bir varsayımdır. Bunların gerçekleşmesi giren sermayenin büyüklüğüne bağlıdır. Küçük ölçüler kurdaki artışı durdurmakta yetersiz kalacaktır.

Varsayım 3. Burada değerli bir varsayım daha yapılıyor; daha evvel yaşanan kur artışları, kamu ve özel kesim açıkları, ticareti yapılmayan mal ve hizmet fiyatları, kamu fiyatları üzere ögeler enflasyonu ve enflasyon beklentilerini uyarmayacak, yükseltmeyecek. Burada değerli bir varsayım da, kurun sabit kalması yahut düşmesi ile kıymetli cari açıklar oluşmayacak varsayımıdır.

Yüksek kâr şöyle olacak; portföy yatırımı için gelen yabancı sermaye TL cinsinden borç senetleri alacak, bunlardan bir yandan faiz geliri sağlarken, öbür yandan TL’nin kıymetlenmesi ile de kâr edebilecek.

Portföy yatırımı borsaya da yönelebilir. Bu yönelişle, hâttâ senaryodan haberi olan yerlilerin talebiyle hisse senetlerinin fiyatları da giderek yükselecek. Yabancı sermaye bir buradan kâr ederken, tekrar TL’nin pahalanması ile de kâr edecek.

Yabancı portföy yatırımcısı, hisse senedini direkt hisse sahibinden, örneğin hükümetin yönettiği Türkiye Fonundan da alabilir. Bu fondaki THY, Turkcell üzere şirketlerin hisseleri olabilir.

Yabancı sermaye direkt yatırım olarak girerse, otelleri, limanları, fabrikaları, binaları makûl üzere görünen TL fiyatıyla, lakin düşük dolar fiyatıyla satın alacak. Bunların fiyatı yükselince kâr edecek. TL pahalanınca de ayrıyeten kâr edecek.

3) Böylelikle yabancı sermayeye kâr sağlamak ve girişini özendirmek için faizin çok yükselmesine gerek kalmayacak. Esasen Cumhurbaşkanı Erdoğan faizin en fazla yüzde 20’ye yahut yüzde 25’e kadar yükselmesine müsaade verdi deniyor.

Senaryo devam ediyor. Faiz yükselmediği, hâttâ tahminen düşeceği için iktisadın iç taleple büyümesi sürecek, istihdam da artacak.

Varsayım 4. Faizin yükselmesine gerek kalmayacak demek, “enflasyon artmayacak, hâttâ düşecek” varsayımını bir evre öteye taşımak demektir. Yabancı sermaye girişiyle kurların ve enflasyonun düşeceği varsayımını zati daha evvel belirttik.

4) Senaryo şöyle sürüyor. Büyüme ve istihdam artışı ve düşük enflasyon ile iktidar 2024 mahallî seçimlerini de kazanacak.

* Birinci varsayım bir istikrar kur kestirimi istiyor. İstikrar kur kestirimi, iktisatta en çok uğraşılan ve çok tartışılan mevzulardan birisidir. Varılan sonuç; hakikat kestirim yapmak çok zordur. Bu nedenle, kur hedeflemesi yapıldığı vakit, kurun çoklukla bir bant içinde ve piyasanın da tesirini dikkate alarak sürünen kur ilân ediliyor.
Denge kur zati şartlara ve vakte nazaran değişebilir. Statik bir kıymet olamaz.

* İkinci varsayım kurun sabit kalmasını yahut hâttâ TL’nin paha kazanmasını sağlayacak büyüklükte bir sermaye girişi olmasına ilişkindir. Küçük ölçülü girişlerle bu sonuç gerçekleşmez.

Büyük ölçekli sermaye girişini Türkiye nasıl sağlanacaktır bilmiyoruz. Vakit zaman kaynak olarak belirtilen Körfez ülkelerinden kâfi büyüklükte bir giriş sağlanabilir mi? Güç görünüyor. Ne karşılığında?

* Üçüncü ve dördüncü varsayımların Türkiye’de de gerçekleşmesi zordur. Bilhassa yabancı sermaye girişi ile kurların sabit kalacağı yahut düşeceği, buna karşılık cari istikrarın bozulmayacağı varsayımı geçerli olamaz. Kurların düşmesiyle faizin de artmayacağı, hâttâ tahminen düşeceği varsayımı da yanlışsız olamaz.

Geçersiz ve gerçekçi olmayan varsayımlara dayanan Yeni Ekonomik Model (YEM) üzere safsatalarla Türkiye’nin orta ve sabit gelirlileri 2021 sonbaharından itibaren değerli bedeller ödedi ve ödüyor. Bu türlü varsayımların ve YEM’lerin peşinden gitmek yerine kapsamlı bir istikrar programı uygulaması gecikmeden başlamalıdır.