Mutsuz çiftler neden ayrılmazlar? İşte ayrıntılar…
Kendilerini tatmin etmeyen önemli alakalara başlayıp bu sürdürülmesi güç seçimi yıllar boyunca muhafazaya çalışan insan sayısı, iddialardan çok daha fazla. Gerçek sebeplerden bihaber, birlikte kalmaya dair eğilimlerimizi makul kılmak ismine önemli bir biçimde efor sarf ediyoruz. Örneğin çift, çocuklarının üniversiteye gittiklerini görmek için yıllarca birlikte kalabiliyor –kuşun yuvadan ayrılışı kısa bir mühlet içerisinde ayrılık sürecini getirse de. Zati evrim, tek eşliliğin getirdiği toplu kaynakların ve bolluğun randımanını öncelik haline getiriyor. Öte yandan, farklı bir biçimde ebeveynlik yapmak da– gerekli kaynakların mevcudiyeti halinde – mutsuz bir evlilik ve gergin bir aile ortamına kıyasla tercih edilebilir bir seçim olarak görülüyor. Birlikte kalmanın çocuklar için en güzeli olup olmadığı konusunda ortada kalan anne-babaların çocukları, genelde ebeveynlerinin evliliklerinde çift terapisti olmak durumunda kalıyorlar.
Ne yazık ki evrim, son derece duygusuz bir araç; gerçek manada tamamlanmış bir insan olup olmadığınızla ya da bağlantınızın durumu ile ilgilenmiyor, kâfi ki çocuklarınız yetişkinliğe ulaşabilsin ve kendi çocuklarını yapabilsin. Hayatta kalmanın ötesine geçebilmek istiyorsanız şayet, bunu var oluşunuzun bir modülü haline getirmeniz gerekiyor.
Uzun müddetli mutsuz birlikteliklerin beklenen sebepleri
Geçmişte yapılan birçok araştırma, insanlarda mevcut durumu muhafazaya yönelik temel eğilimi açıklamaya dair teşebbüslerde bulundu. Yatırım teorisine nazaran örneğin, beşerler, kaynaklarını korumak ismine münasebetlerini sürdürüyorlar; sadece sahiden değdiğini düşündüklerinde – daha yeterli bir alternatif üzere güçlü tetikleyicilerin varlığında örneğin – ilgiyi bitiriyorlar. Statüko çalışmalarına nazaran ise, beşerler, sağlam bir partneri cazip olana tercih ediyorlar; lakin muteber partner, daha güçlü olan için terk edilebiliyor.
Toplumsal faktörler, çift ayrılıklarında son derece tesirli. Arkadaşlarımız, ailemiz ya da kültürümüz birlikte kalmamız gerektiğini söylüyorsa şayet, buna uygun davranmaya meyilliyiz. İnsanların mutsuz bağları sürdürmelerinin öteki potansiyel sebepleri de mevcut. Dertli bağlanma tarzını benimseyen bireyler – yani zihnini ilginin istikrarı ile fazlaca meşgul edenler – değişim endişesinden önemli bir formda etkilenebiliyorlar. Kayıtsız bağlanma tarzı ise bağın çarçabuk hiçe sayılmasına sebep olabiliyor.
Sebep yalnız kalma korkusu mu?
Bu yıl içerisinde Journal of Social and Personal Relationships mecmuasında yayınlanan bir çalışma kapsamında tüm bu etmenlerin ortak sonuçları değerlendirildi. Toplamda 726 iştirakçi ile yürütülen iki çalışma boyunca, kaygılı bağlanma
İlk çalışma sonucunda, telaşlı bağlı insanların, önemli bir değişim kaygıları olduğu ve bunun sonucunda tatminsiz münasebette dahi daha şiddetli bağlılığın ortaya çıktığı görüldü. Ayrıyeten kaçınmacı bağlanma tarzına sahip şahıslarda, düşük değişim dehşetinin alaka bağlılığını daha da düşürmeye başladığı ortaya kondu. İkinci çalışma ise dertli bağlanan şahıslarda değişim endişesinin ehemmiyetini doğruladı. Yalnız kalma korkusu münasebette değişim korkusunu ve nihayetinde münasebete daha da sıkı bir biçimde sarılmayı getirdi. Bu durumda, yatırım ya da alternatif tetikleyicilerin kıymetsiz olduğu görüldü.
Kaygılı bağlı bireyler, genelde bağlar bağlamında daha fazla tatminsizlik yaşıyorlar; zira başkalarına kıyasla bağ içerisinde daha fazla vakit geçiriyorlar. Bu mühlet, tatminsizliğin ve baş karışıklığının büyümesine müsaade verirken, değişim korkusu ve bunun farkındalığının bastırılışı ilgiyi sürdürmeye dair alternatif açıklamalar bulma gerekliliğini ortaya çıkarıyor ya da farkındalık mevcutsa şayet, sessiz bir çaresizlik devrine giriliyor. Endişeyi entelektüel bir tarafsızlıkla bilmek bir şey, derinlerde hissederek sonuçları üzerinde düşünmek öbür bir şeydir. Bilhassa her iki taraf da değişim korkusu içinde olup bunu kabullenmekten kaçındığında, evlilik, rastgele bir hareketin yokluğunda yıllar boyunca sürebilir.
Mutsuz bağlantının sürdürülme sebebini kavrayamadığımızda, çarpışan fikirler ve dilekler yıllar boyunca çözülmeden kaldıkça, gerilim ve bilişsel uyumsuzluk yaşanmaya başlar. Kalma sebebinin bilindiği durumda ise meçhullüğü avantajımıza kullanmayı öğrenemediysek şayet, kuşku ile inanç ortasında gidip gelmeye başlarız. Karşımızdaki kişiyi sevdiğimizi düşünüyorsak şayet, sevginin ne olduğuna dair sorgulamalar ortaya çıkabilir. Sadık ve ilgiliysek şayet, inkâr ve yoksunlukta kaybolup kaybolmadığımızı merak edebiliriz. Acıdan zevk alan bir mazoşist miyiz, yoksa bilinçsizce izolasyon ve hasretin istenmeyen şablonlarını takip etmeye mi sürdürüyoruz? Değişim korkusunu kabullenmek, gerçeklik algısını değiştiren tesiri ile yeni alternatiflere yer açar ve acı gerçeklerin nasıl kullanılabileceklerini öğrenmek, mecburî hale gelir.
İlişki ayıklığı ve gerçek aşkı bulma
İlginç bir formda, biri bir oburunun parterini ‘çaldığında’ değil, iki kişi birbirleri için mevcut partnerlerini bıraktığında, bağlantıda memnuniyet ihtimali çok daha yüksek oluyor. Karşılıklı bir formda yararlı bir seçimin yapılması, meçhullüğü ve değişim korkusunu azaltarak geçiş sürecini kolaylaştırıyor. Kimileri için hakikat olan seçenek, yalnız olma. Tatmin yaratamayan ve hatta fonksiyonsuz alakalar silsilesi atlatan şahıslar açısından ‘ilişki ayıklığı’, âlâ bağlar kurabilmeyi sağlayan yetileri edinmede kritik olan ferdî gelişim için gerekli olabilir. Kimileri içinse yalnız olmak, büyük bir tatmini beraberinde getiren bir seçimdir sadece. Yalnız kalma korkusu, değişim korkusunu güçlendirir; fakat bahsi geçen bu araştırmada, yalnız kalma dehşetinin, mutsuz bağlantılarda bağlanmanın artışına direkt bir katkıda bulunduğu görülmedi. Tahminen de korkulu bağlı insanların değişim korkusu ile daha güzel bir biçimde baş edebilmeleri ve bir şeyleri değiştirmeye hazır olmaları durumunda, mutsuz bağdan çıkmaya yetecek güç ortaya çıkacaktır. Yalnız olmak, tesirli ve dönüştürücü bir tecrübedir – tatmin edici olmayan bağlılıkların saptırmalarından bağımsız, kişinin kendi ile olan bağı üzerinde çalışabileceği pahalı bir süreç.