Oppenheimer‘ı İzlerken Aklınızda Bulunsun… Tatlock Ezik Değil, Güçlü Bir Bayandı

Gündem ağır, oldukça de tatsız. Lakin artık kelam etmesem daha sonra yazmamın da manası kalmayacak. O yüzden Robert Oppenheimer’in hayatından bir kesitin anlatıldığı şu şahane sinemada, direktör Christopher Nolan’ın zalimce “harcadığı“ bayanlardan biri olan Jean Tatlock’u yazayım istedim. Hem, sıkıcı ülke gündeminden de uzaklaşmış oluruz.

Sadece gündemden uzaklaşmak için Tatlock‘tan kelam ettiğim de sanılmamalı alışılmış. Zira her vakit bahis edilmesi gereken, kusursuz, lakin hakkı yenmiş bir bayandı Tatlock. Onu, Nolan’ın, Oppenheimer’i anlatayım derken bir “metres“ üzere gösterme ayıbına itiraz da etmiş olurum hem.

Dahiydi, komünistti, feministti

Bir sinemadan ne beklenmesi gerektiğini vakitle kavramış olduğumu sanıyorum. O nedenle bir sinemadan tarih öğrenmek, kesin sonuçlar çıkarmak üzere bir tavrım yok. Sinemanın kendine ilişkin bir “gerçeklik“ anlayışı var zira. Fakat böyledir diye de göz nazaran göre çarpıtma yapılmasına müsaade vermemeliyiz. Nolan’ın sinemada gösterdiği üzere yıkılmış, perişan olmuş bir bayan değildi Tatlock. Oppenheimer’ı hem de iki kere reddeden bu bayan başarılı bir psikiyatristti her şeyden evvel. Uygun bir entelektüel olduğu üzere devrin, bayanlara hareket alanı tanımayan saçma kurallarına başkaldıran bir feminist, inanmış bir komünistti de ayrıyeten.

Oppenheimer’i mecnun üzere kendisine aşık edecek bu niteliklerinin yanısıra akademik dehası ile de tanınıyordu. O kadar kendine inançlı bir bayandı ki, herkesi kendisine hayran bırakan Oppenheimer’in evlilik teklifini iki kere reddetmişti. Bir bayan olarak Oppenheimer’dan daha fazla baskı gördü ABD idaresinden. FBI’nın gözaltına aldığı Tatlock’un konut telefonu bu örgütün kurucusu o berbat herif J. Edgar Hoover’ın buyruğuyla günlerce dinlendi örneğin. Tatlock ile Oppenheimer’ın bağlantısı 1939’da bitmesine, Oppenheimer’in biyolog Katherine (Kitti) Puening’le evlenmesine karşın ikili görüşmeye devam ettiler. Sinemada evli bir adamla aşk yaşayan bir bayan üzere gösterilmesinin nedeni budur. Halbuki, daha çok Oppenheimer olmak üzere, kopamamışlardır birbirlerinden,yani kolay bir aldatma/aldatılma değildir yaşanan.

Tutkulu olan Oppenheimer‘dı

Böyle olmasına karşın sonuçta Oppenheimer’den farklı olan Tatlock’un esasen bozuk olan ruh halinin gitgide kötüleşmesinin, sinemada ima edildiği üzere büsbütün Oppenheimer’dan ayrılmasıyla ilgisi yoktur. Bu dahi bayan uzun vakitten beri, toplumsal ömrün getirdiği baskıların da tesiriyle ruhsal olarak yeterli değildi zati. Aslında aşkına tutkuyla bağlı olan Tatlock değil, Oppenheimer’dı. Sinemada bunu görmüyoruz.

Tarih 4 Ocak 1944. Kızından uzun mühlet haber alamayan babası, kilitli konuta pencereden girdiğinde kızı Tatlock’un cansız vücudunu başı yarıya kadar dolu küvetin içinde buldu. Şimdi 29 yaşında olan Tatlock’un yanı başında bıraktığı bir de not vardı: “Her şeyden iğreniyorum“ diye başlayan uzun bir not. Babası, kızının komünist olduğu kuşkusunu uyandıracak ne kadar doküman, yazı, not varsa hepsini yakmıştır.

Sistemin maksatlarından biri olduğu için, bu denli yıl sonra bile Tatlock’un bir cinayete kurban gittiğinden kelam edilir. Bunu güçlendiren bir otopsi raporu da vardır aslında. Mevt nedeninin boğulma olduğununun belirtildiği rapor Tatlock’un kanında alkol izine rastlanmadığını ortaya koydu. Sinemada alkollüyken intihar etmiş gösteriliyordu. Aldığı ilaçların hiçbirinin vefat anında hayati organlarına ulaşmadığı da otopside vurgulanıyordu. Bunun bir cinayet olduğuna inanmamızı gerektirecek güçlü bir delildir bu. Esasen kardeşi Hugh Tatlockda bunun bir cinayet olduğuna inanırdı.

Tatlock’un mevt haberini Oppenheimer’e sinemada gösterildiğinin aksine karısı Kitty vermemiştir. Haberi veren bir CIA görevlii olan Peter De Silva’ydı. Olağan ki sarsılmıştır Oppenheimer. Silva’ya “artık konuşacak kimsem kalmadı“ demiştir. Robert Oppenheimer’in birinci atom bombası denemesine Trinity ismini vermesi de Tatlock’la ilgilidir. Tatlock’un Oppenheimer’a okuduğu bir John Donne şiirinde geçer bu söz.

Nolan’dan -başkası da olur- beklenen yeterli bir Tatlock sineması yapmasıdır. Oppenheimer sinemasında yalnızca perişanlığı gösterilip dehasından kelam edilmeyen bu mükemmel bayanın ömrü bugün bile alınacak derslerle, gayret örnekleriyle doludur.

Dahi bir bayanı aşk duyduğu/aşk gördüğü erkeğin gölgesi yapmak sinema gerçeği olabilir.

Ama Tatlock’un gerçeği Nolan’ın sinemasının yansıtmaktan kaçındığı bir gerçekti.

Çoğu erkeği rahatsız eder.