Tahminen de mutluluğun peşinden gitmenin en güzel yolu dolaylıdır…

Tal Ben-Shahar, onlarca yıldır memnunluk projesine dalmış durumda. En çok satan kitaplar yazıyor ve memnunluk üzerine kurslar veriyor ve “Sadece iki cins insan acı verici hisler yaşamaz: psikopatlar ve meyyit insanlar” diyor.

Mutluluk , insan isteklerinin en kalıcı olanlarından biridir. Birçok vakit, tıpkı vakitte en sıkıntı olanıdır. Günlük varoluşumuzun uğultusunu aydınlatan güneşli büyüler, göründükleri anda dağılırlar. Tüm kayda kıymet projelerde olduğu üzere, memnunluk taahhüdümüzün tamamlandığını görmeyi ve onay fişlerini elimizde tutmayı tercih ediyoruz. Ülkü olarak, şuraya buraya dağılan tatmin edici anlardan daha kalıcı ve kıymetli bir şey.

Mutluluk, şayet onu ögelerine ayırabilirlerse, insanların erişimine çok daha yakın olabilir.

Sonsuz mutluluğun peşinden koşmaya gelince, daha makul, daha sürdürülebilir bir arayış öneriyor psikologlar: ruhsal bağışıklık sistemimizi güçlendirmek. “Güçlü bir bağışıklık sistemi, hiç hastalanmayacağımız manasına gelmez. Bu, daha az hastalandığımız ve daha çabuk iyileştiğimiz manasına geliyor.” Burada, memnunluk bilimi değerli içgörüler sunabilir.

Mutluluk nedir?
Gördüğümüz kadarıyla memnunluk beş ögeden oluşur: ruhsal iyilik (anlam ve amaç), fizikî iyilik ( beslenme , antrenman, uyku), entelektüel iyilik (merak, derin öğrenme), ilişkisel iyilik (kalite) diğerleriyle geçirilen vakit; nezaket ve cömertlik ) ve duygusal iyilik (acı verici hisleri kucaklamak; olumlu hisler geliştirmek). SPIRE’ın bu beş ögesinin birbirine bağlı bir toplamı olarak memnunluk, hazzı deneyimlemekten çok daha fazlasıdır.

Mutluluk neden insan olmanın manası için çok kıymetli kabul ediliyor?
Aristoteles’in dediği üzere,” memnunluk hayatın en son maksadıdır.” Bu, günlük hayatlarımızı nasıl geçirdiğimize nihayetinde bizi neyin daha keyifli edeceğini düşündüğümüz tarafından yönlendirildiği manasına gelir. Bu âlâ ya da makûs bir şey değil. Bu yalnızca tabiat kanunu üzeredir. Örneğin dünyadaki açlığın kökünü kazımak üzere kıymetli bir hedef için yorulmadan çalışan beşerler bile bunu işlerini manalı buldukları için yapıyor. Mana, mutluluğun bir ögesidir.

Mutlu olmamızı engelleyen nedir?
Mutluluğun önündeki pürüzlerden biri, mutluluğun olumlu hislerden oluşan kesintisiz bir zincir olduğu beklentisiyle ilgilidir. Paradoksal olarak, bu beklenti insanların memnunluğu deneyimlemesini mahzurlar zira acı verici hisler onları reddettiğimizde ortadan kaybolmaz. Yalnızca güçlenirler.

İkinci pürüz, memnunluğu muvaffakiyet ile eş tutmakla ilgilidir. Mutluluğun para, şöhret yahut övgü üzere muhakkak gayelere ulaşılarak elde edilebileceğine dair yaygın bir inançtır . Beşerler sonunda muvaffakiyete ulaşırlarsa otomatik olarak keyifli olacaklarını düşünme eğilimindedir. Bahis bu değil. Bu nedenle, memnunluk onların kaygısıysa, beşerler çoklukla yanlış şeylerin peşinden koşarlar.
Üçüncü mahzur, insanların memnunluk peşinde koşma biçimleriyle ilgilidir. Birçok nedenden ötürü keyifli olmak istiyoruz. Ne de olsa bize daima olarak mutluluğun sıhhatimiz, münasebetlerimiz ve iş sonuçlarımız için güzel olduğu söyleniyor. Memnun olmak da düzgün hissettiriyor! Tekrar de sabah uyanır ve açıkça mutluluğun peşinden gitmeye karar verirsem, daha az memnun olurum.

Mutluluğun peşine düşmenin en güzel yolu nedir?
Güneş ile benzetmeyi düşünün. Hoş bir günde dışarı çıktığınızı hayal edin. Direkt güneşe bakarsanız, kendinize ziyan verirsiniz. Lakin birebir güneş ışınlarını alıp bir prizma kullanarak modüllere ayırırsanız, gökkuşağının renklerinin tadını çıkarabileceksiniz.
Benzer formda, direkt mutluluğun peşinden koşmak da bize ziyan verebilir; onu dolaylı olarak – mecazi renklerine ayırarak (SPIRE öğeleri gibi) takip etmek refahımıza katkıda bulunabilir. Bizim için manalı olan şeyleri yapmak için daha fazla vakit harcamak, bir meditasyon uygulamasına başlamak, idman yapmak, yeterlilik yapmak, yeni bir şeyler öğrenmek yahut sahip olduklarımız için minnettarlığı söz etmek, hepsi memnunluğu kovalamanın dolaylı yollarıdır.

Mutluluk ekseriyetle görkemli bir fikir üzere görünebilir. Tekrar de, böler ve fethedersek, bizim ulaşabileceğimiz çok daha yakındır. Öğelerine ayırırsak.

Mutluluk hakkında neden bu kadar yanlış bilgilendiriliyoruz?
Sıklıkla bize verilen ileti şudur: Keyifli olmak istiyorsanız, X’e gereksiniminiz var (örneğin, bir eş, iş, mülk, para). Bu memnunluk modeli, eksik olanı elde etmeye dayalıdır ve bu eksikliği gidermek kaidesiyle daima memnunluk vaat eder. Bu yanlış inançlar, nitekim keyifli olmak için gerekenleri yanlış yorumlayarak bizi yanlış yönlendirir.

Mutlu olmak için hakikaten ne gerektiğine dair daha hakikat bir vaat ne olabilir?
Birincisi, ne bekleyebileceğimiz konusunda daha alçakgönüllü olmak. İkincisi, memnunluğu geliştirmek için çok çalışmak gerektiğini kabul etmek. Beşerler ekseriyetle mutlulukta ustalaşmak için bir kitap okumanın yahut bir atölye çalışmasına katılmanın kâfi olduğunu düşünürler. Ancak birisi piyano çalmayı ya da tenis oynamayı öğrenmek isteseydi, bu bahiste bir kitap okumanın onları kusursuz müzisyenler ya da atletler yapacağına inanır mıydı? Hayır. Bir kitap, çok daha uzun bir seyahatin yalnızca birinci adımıdır.
Kortta yahut piyanonun önünde vakit geçirmeniz gerektiği üzere, memnunluk kaslarınızı geliştirmek ve bu beceriyi geliştirmek için de vakit harcamanız gerekir. Her şeyde olduğu üzere, işe koyulmalıyız. Bu “mutluluk çalışması” yalnızca mükemmel sonuçlara yol açmaz, tıpkı vakitte kendi içinde çoklukla olağanüstüdür. Uğraş, tabiatımızın bir kesimidir; hayatımızı tatmin edici kılan şeydir.
Mutluluk tıpkı anda hem üniversal hem de kültüre mahsus nasıl oluyor?
Mutluluğu keşfedebileceğimiz üç düzey vardır. Birincisi kozmik seviyedir. SPIRE öğeleri kozmiktir. Vakit boyunca, her yerdeki beşerler hayatta bir mana ve maksat hissine gereksinim duymuşlardır. Her yerdeki insanların hareket etmesi gerekiyor. Beslenme hepimizi tesirler. Hepimiz meraklıyız ve öğrenmeye muhtaçlığımız var. Alakalar her yerde kritiktir. Hepimiz ıstırap ve sevinç yaşarız.
İnsan tecrübemizin kozmikliğini kabul ettikten sonra, bilhassa memnunluk getiren uygulamaları reçete ederken, kültürel seviyesi göz önünde bulundurmamız gerekir. Deneyimlerimizde gerçek kültürel farklılıklar var. Sağlıklı bir bağlantıyı neyin oluşturduğu, insanların neyi manalı bulduğu üzere dünya çapında değişebilir.
Son olarak, ferdî düzey var. Tıpkı kültürde birebir ebeveynler tarafından yetiştirilen iki insan kökten farklı olabilir. Şahsî seviyeyi keşfetmek, derinlemesine düşünme, günlük tutma yahut müşahede yoluyla” beni” araştırmayı gerektirir. Her üç düzey de insan memnunluğunu anlamak için değerlidir.
Nasıl keyifli olunacağına dair öteki kültürlerden ne öğrenebiliriz?
Her şeyin mavi olduğu bir dünyada mavi yoktur. Mavi rengi lakin öteki renklerin varlığında algılayabiliriz. Öteki bir deyişle, öğrenmek için zıtlığa gereksinimimiz var. Seyahat, kendimiz hakkında bilgi edinme, kozmik olanı keşfetme ve farklılıklardan öğrenme fırsatı sunar. Örneğin, bireyci bir kültürden geliyorsam, kendimi her vakit ayırt etmek zorunda kalmamanın ve kendimi kolektifin bir modülü olarak görmenin yararlarını öğrenebilirim.

Seyahat, bizi yeni şeyler denemeye ve denemeye teşvik eder. Bu, olma ve düşünme biçimleri kadar yemek için de geçerlidir.