Tüneli de dolar kuru vurdu! Avrasya Tüneli’ne büyük artırım yolda

Avrasya Tüneli, iktidarın “mega” projeleri ortasında yer alıyor. Avrupa ve Asya’yı deniz altından birbirine bağlayan Avrasya Tüneli’nin resmi açılışı 20 Aralık 2016’da yapıldı. Araç geçişi, 22 Aralık 2016’da başladı.

Proje, son 21 yılda büyük alt yapı projelerinin finansmanında tercih edilen yap-işlet-devret (YİD) metoduyla yaşama geçirildi.

Projenin üretim ve işletmesini, Yapı Merkezi ve Güney Koreli SK E&C şirketlerinin oluşturduğu (yarı yarıya ortak oldukları) Avrasya Tüneli İşletme İnşaat ve Yatırım AŞ (ATAŞ) üstlendi.

Devletin, proje için garanti verdiği günlük araç sayısı 68 bin seviyesinde bulunuyor. Eski Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Aralık 2016 ile 17 Mart 2023 ortasında Avrasya Tüneli’ni toplam 102 milyon 636 bin aracın kullandığını açıklamıştı.

Devletin, işletmeci şirkete verdiği garanti uyarınca 2017-2022 ortasındaki 6 yılda tünelden 145 milyona aşkın aracın geçmesi gerekiyordu. Devlet, (Ulaştırma Bakanlığı’na bağlı Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü) geçmeyen araçlar için ATAŞ’a, yüklü meblağda, milyonlarca dolar araç geçiş garantisi ödedi.

GEÇİŞ FİYATINA ZAM

Şimdi, garanti ödemelerini de direkt ilgilendiren tünel geçiş fiyatlarına daha yakından bakalım. 1 Ocak 2022’den geçerli olmak üzere Avrasya Tüneli tek taraf geçiş fiyatları gündüz arabalar için 53 TL, minibüsler için 79,50 TL ve motosiklet için 20.7 lira olarak belirlendi. Fiyat, gece tarifesinde arabalar için 26,50 TL, minibüsler için 39,75 ve motosiklet için 10.35 TL olarak uygulanıyor.

Tünelde, seçim münasebetiyle 2 Şubat 2023’te geçiş fiyatlarına artırım yapılmadı. Buna karşılık tüneli kullanan da kullanmayan da dolaylı biçimde ödeme yapmaya devam etti.

Nasıl mı?

HESAPLAMA YÖNTEMİ

Projede, geçiş fiyatları dolar üzerinden ve ABD’deki enflasyona nazaran artıyor. Öteki bir deyişle doların 26 TL’yi aşması, Avrasya Tüneli’nin geçiş fiyatlarının de katlanmasına yol açtı.

Peki, projede geçiş fiyatları nasıl belirleniyor. İşte, geçiş fiyatını belirleyen temel ögeler:

– Araç geçiş fiyatı, 4.6 dolar seviyesinde bulunuyor. Projenin imzalandığı periyotta 4 dolar olarak öngörülen fiyat, inşaat sürecinde gündeme gelen birtakım maliyetler nedeniyle yüzde 15 artırıldı. 4.6 dolara kadar yükseldi.

– ABD enflasyonu da projede geçiş fiyatlarını belirleyen kıymetli bir öğe olarak öne çıkıyor. 2008 yılından bu yana birikimli olarak ABD tüketici enflasyonu hesaplamaya dahil ediliyor.

– Merkez Bankası’nın, 2 Ocak’ta ilan ettiği dolar kuru dikkate alınıyor.

– Bunlara ek olarak yüzde 8 KDV de geçiş fiyatlarına ekleniyor.

– Bu datalar ışığında her yıl geçiş fiyatları tekrar hesaplanıyor. 2 Şubat’ta da artırımlı geçiş fiyatları uygulamaya konuluyor.

– Dolar kuru, yüzde 5’in üzerinde artış gösterirse, geçiş fiyatları yine hesaplanıyor. Temmuz ayında yeni geçiş fiyatları devreye alınıyor. Bu yıl da dolar kuru, yılbaşından bu yana yüzde 5’in üzerinde artış gösterdi.

– Sadece 26 TL’yi aşan dolar kurunu dikkate aldığımızda bile geçiş fiyatının 120 TL olması gerekiyor. Yüzde 8 KDV ile birlikte bu meblağ 130 TL’ye kadar çıkıyor. Meblağ, ABD enflasyonu dahil edildiğinde 150 TL’yi aşıyor.

– Geçiş fiyatları, dolar kurundaki üst taraflı hareket de göz önünde bulundurularak bu ay artırılacak mı? Bu soruyu, işletmeci şirkete yönelttik. “Ulaştırma Bakanlığı hesaplama yapıp, kararı bize bildirecek” karşılığını aldık.

– Arabalar için geçiş fiyatının 53 TL olduğunu bir defa daha yineliyelim. Devlet, son 1.5 yılda olduğu üzere geçiş fiyatlarını artırmayıp (vatandaşa direkt yansıtmayıp), formül yeterince hesaplanan fiyat üzerinden geçen ve geçmeyen araçlar için ATAŞ’a ödeme yapmayı sürdürebilir.

– Devlet, mevcut tarife kapsamında geçen her araç için en az 100 TL’ye yakın ödeme yapıyor. Geçmeyen ve garanti kapsamında olan her araç için de 150 TL’ye yakın ödeme kelam konusu. Bunun ismine da “katkı payı” deniliyor.

Dediğimiz üzere geçen de geçmeyen de Avrasya Tüneli’ne ödeme yapıyor…